IPL دستگاه های Light Base هستند که به دلیل ارائه تنوعی از طول موجهای گوناگون، امکان پوشش بسیاری از خدمات تخصصی پوست و زیبایی را از جمله رفع موی زائد، جوان سازی، درمان آکنه و … را فراهم میآورد
تاریخچه:
تاریخچه IPL را باید در ساخت لامپهای زنون و استفاده از آنها در صنایع جستجو نمود. کاربرد لامپهای زنون در صنایع به دلیل دو ویژگی آنها بوده است:
- وقتی زنون در معرض انرژی قرار گیرد طیف روشن و کاملی از نور (امواج الکترومغناطیس) را از خود ساطع مینماید.
- لامپهای زنون این قابلیت را دارند که به صورت پرتوان طراحی شوند.
به دلایل فوق، سالهاست که لامپهای زنون در انواع گوناگون و توانهای مختلف طراحی و در صنایع مختلف مانند فلاش دوربینهای عکاسی، چراغهای اطاق عمل و… استفاده میشوند.
در صنایع فتوتراپی یا نوردرمانی، لامپهای زنون اولین بار برای ساخت منبع انرژی لیزرها گسترش یافتند ولی بزودی در دهه 1960 انرژی (نور) آنها همانند لیزرها، مستقیماً برای درمانهای پزشکی نیز بکار گرفته شد.
در دهه های بعد نیز تلاش برای مطالعه کاربردهای مختلف آنها ادامه یافت تا این که در اواسط دهه 1990 محققین کاربرد فلاش لامپها را در درمان بیماریهای Vascular توضیح دادند و در همان سال اول فلاش لامپها برای درمان بیماریهای Vascular به تایید FDA رسیدند. مطالعات دیگری نیز در مورد از بین بردن موهای زائد و درمان Leg veins با فلاش لامپها انجام و با انتشار نتایج مطالعات، در سال 1997 فلاش لامپها برای انجام Hair Removal نیز از FDA تأییدیه گرفتند.
و بدین ترتیب زمینه ساخت IPL ها که دستگاهی برای روشن کردن فلاش لامپهای زنون هستند، فراهم و مارکهای مختلفی از آنها به بازار ارائه شد.
ساختار:
همانگونه که اشاره شد لامپهای زنون این قابلیت رادارند که به صورت فوقالعاده قدرتمند طراحی شوند و طیف روشن و کاملی از نور (امواج الکترومغناطیس) را در محدوده مرئی و بخشی از محدوده نامرئی (یعنی حدود 290 الی 1200 نانومتر) تابش نمایند. منظور از قدرتمند، شدت بالای نور خروجی آنهاست و بر خلاف تصور عمومی، نور خروجی آنها لیزر نیست زیرا:
- شامل انواع طول موجها (رنگها) است در حالیکه پرتو لیزر تک طول موج (تک رنگ) است.
- پرتو خروجی کاملاً واگرا است و مانند نور فلاش دوربین عکاسی در همه جهات پخش میشود در حالیکه پرتوهای لیزر موازیاند.
- پرتوهای خروجی هم فاز نیستند در حالی که پرتوهای لیزر هم فاز هستند.
تنها تشابه نور خروجی لامپهای زنون با پرتو لیزر شدت بالای آن است که میتواند برای اهداف درمانی بکار گرفته شود.
سیستمهای (Intense Pulsed Light) IPL در واقع دستگاهی برای روشن کردن لامپهای قدرتمند زنون و تفکیک و ارائه محدوده طول موجهای مورد نظر از میان طیف خروجی لامپ زنون، بر اساس اهداف درمانی، هستند، ساختار آنها معمولاً شامل سیستم تغذیه الکتریکی توان بالا، مدارات الکترونیکی برای تنظیم نحوه و شکل روشن شدن لامپ زنون و فیلترهای اپتیکی میباشد.
برهمکنش نور و بافت:
با نظر به این که خروجی IPL در واقع نوری با شدت بالاست که پس از تفکیک طول موجهای مورد نظر، برای اهداف درمانی گوناگون، روی پوست اعمال میگردد لذا درک مکانیسم عمل و کاربردهای IPL مستلزم دانستن برهمکنش نور و بافت است که در زیر خلاصه ای از آن ارائه میشود:
الف) بازتاب:
حـدود 4 الی 6 درصد از نور تابیده شده به پوست، از سطح Stratum Corneum منعکس
میگردد.
ب) جذب:
جذب نور (فوتونهای نور) توسط بافتهای بدن بر اساس قانون Beer قابل درک است. قانون Beer از نظر علمی کمی پیچیده است ولی به طور ساده بیان میدارد که هر نوری با طول موج خاص در موادی با رنگ خاص (رنگ مکمل آن نور) بیشترین جذب را دارد (حدود 90%). از این قانون در دستگاه های اسپکتروفوتومتری آزمایشگاه های تشخیص طبی، برای سنجش غلظت مواد مانند قند خون، نیز استفاده میشود.
بدین ترتیب که پس از این که قند موجود در نمونه سرم خون بیمار بوسیله یک معرف به رنگ خاص مبدل شد نور مکمل آن رنگ را به نمونه تابانده و با اندازه گیری میزان نور جذب شده، غلظت قند خون را اندازه گیری مینمایند. با توجه به قانون Beer کروموفورهای بدن نیز بر اساس رنگ خود محدوده خاصی از طول موجهای نور (نور مکمل خود) را جذب میکنند.
زمانی که فوتونهای نور توسط مولکول یا کروموفور هدف جذب میشود انرژی فوتون نور به آن منتقل میگردد حال اگر انرژی فوتونهای نور کم باشد ممکن است هیچگونه اثری یا اثر قابل توجهی در مولکول هدف بجا نگذارد ولی اگر انرژی فوتونهای نور بالا باشد ممکن است بر اساس میزان انرژی، اثراتی چون Photo- Stimulation تا گرم شدن و تخریب مولکول هدف را موجب گردد.
کروموفورهای مهم درون پوست شامل ملانین، هموگلوبین، آب و کلاژن هستند:
ملانین به طور معمول در اپیدرم و فولیکول مو وجود دارد و نورهای محدوده ماوراء بنفش و طیف مرئی را جذب میکند. هموگلوبین نورهای محدوده ماوراء بنفش A، آبی (400 نانومتر)، سبز (561 نانومتر) و زرد (577 نانومتر) را جذب میکند. کلاژن طیف مرئی تا مادون قرمز نزدیک و آب طول موجهای مادون قرمز میانه و دور را جذب میکند. «بحث فوق در انتخاب طول موج برای کروموفورهای بیرونی (Tattoo) نیز صدق میکند».
ج) انتشار:
علت انتشار نور در پوست وجود کلاژن است زیرا مولکولهای کلاژن هم اندازه طول موجهای نور مرئی و مادون قرمز نزدیک هستند. انتشار عمدتاً رو به جلو است ولی انتشار رو به عقب نیز، معمولاً به اندازه ای که دمای سطح را افزایش دهد، رخ میدهد. انتشار در همه جهات نیز به میزان بسیار کمی رخ میدهد که این موضوع هم به دلیل وجود مولکولهای کوچکتر از اندازه طول موجهای اعمالی است. به هر حال انتشار از این لحاظ مهم است که میتواند نوری را که برای رسیدن به کروموفور هدف تابیده شده را پخش نموده و در نهایت اثر درمانی مورد نظر را کاهش دهد. انتشار در طول موجهای بلند کمتر رخ میدهد به همین دلیل طول موجهای بلند 1200 الی 1600 نانومتر را پنجره تابش نور به داخل پوست مینامند.
د) عبور:
نور باقی مانده، که منعکس یا جـذب و یا منتشر نشده است، به درون بافت زیر جـلدی عبور
میکند. عبور نیز عمدتاً به طول موج نور بستگی دارد و با توجه به پدیده انتشار، طول موجهای کوتاه (300 الی 400 نانومتر) بیشتر منتشر شده و کمتر عبور میکنند و طول موجهای بلند کمتر منتشر شده و بیشتر عبور میکنند.
نتیجه برهمکنش نور و بافت:
هر چند وضعیتهای بازتاب، عبور و انتشار نیز اهمیت خاص در برهمکنش نور و بافت دارند و باید در درمانهای دقیقتر به عنوان پارامتر و عامل تأثیر گذار در نظر گرفته شوند، اما آنچه مکانیسم عمل اغلب درمانهای لیزری و نوری را توجیه میکند وضعیت جذب انتخابی نور توسط کروموفورهای هدف در بافت پوست بر اساس قانون Beer است که در سال 1982 ارائه تئوری Selective photothermolysis در درمانهای لیزری را موجب گردید و توسعه لیزرها را در درمانهای پوستی بدنبال داشت.
با توجه به مفاد فوق، زمانی که فوتونهای نور توسط مولکول یا کروموفور هدف جذب میشوند انرژی فوتونها به بافت هدف منتقل و بسته به میزان انرژی منتقل شده، اثرات متفاوتی را از Photo- stimulation تا Photothermolysis در بافت هدف بجا میگذارد. عوامل زیر اثرات انرژی منتقل شده به بافت هدف را دقیقتر، هدفمند تر و مؤثرتر مینمایند:
- طول موج: همانگونه که در بخشهای مختلف بحث اشاره شد هر محدوده ای از طول موجهای نور بوسیله کروموفور خاصی در بافت پوست جذب میشوند لذا انتخاب طول موج متناسب با بیماری مورد درمان و اهداف درمانی، اولین شرط درمان های لیزری یا نوری خواهد بود.
- میزان انرژی: باید به اندازه ای باشد که هدف درمانی را پوشش دهد. به طور مثال اگر تخریب سلول هدف مد نظر است، باید حرارت را در بافت هدف آنقدر بالا ببرد که موجب تخریب سلولی گردد. مانند؛ تخریب فولیکول مو در انجام Hair Removal .
- TRT (Thermal Relaxation Time یا زمان استراحت حرارتی): زمان استراحت حرارتی زمانی است که لازم است تا 50 درصد انرژی حرارتی از بافت هدف به اطراف هدایت شود. وقتی بر اساس تئوری جذب انتخابی، نوری را به بافت هدف میتابانیم ممکن است کروموفور هدف در بافتهای غیر هدف نیز وجود داشته باشد و با جذب نور موجب آسیب بافتی در بافتهای غیر هدف نیز گردد. به طور مثال، در انجام Hair Removal، کروموفور هدف ملانین است که هم در فولیکول مو (بافت هدف) و هم در اپیدرم (بافت غیر هدف) حضور دارد و ممکن است با جذب نور موجب آسیب بافتی در اپیدرم گردد. به همین دلیل در درمانهایی، که بر پایه جذب انتخابی نور انجام میشوند، باید در مرحله اول TRT بافت هـدف و غیر هـدف را شناخت و سپس عرض پالسهای نور را کوتاهتر از TRT بافت هدف و طولانیتر از TRT بافت غیر هدف تنظیم نمود تا انرژی در بافت هدف محبوس و موجب تخریب آن گردد و بالعکس از بافت غیر هـدف تخلیه و موجب آسیب به آن نگردد. بی شک پروتکلهای درمانی پیشنهادی سازندگان و متخصصین امر نیز بر اساس همین موضوع تدوین و تنظیم گردیده است.
طول موج در IPL :
IPL نوری را در محدوده 290 الی 1200 نانومتر تولید و با شدت بالا ساطع مینمایند و میتوان از آنها همانند لیزرها در جهت اهداف درمانی بهره جست ولی با توجه به برهمکنش نور و بافت و تئوری جذب انتخابی نور توسط کروموفورهای بدن، هر کدام از درمانها با تابش محدوده خاصی از طول موجهای نور امکان پذیر است در حالی که لامپ زنون همه طول موجهای نور را (در محدوده 290 الی 1200 نانومتر) با هم با شدت بالا تولید و در همه جهات منتشر میکند. به همین دلیل، برای تدارک محدوده خاصی از طول موجهای نور در IPL ها از فیلترهای ویژه Cut- Off استفاده میشود. این فیلترها در مقابل لامپ زنون قرار گرفته و فقط محدوده خاصی از طول موجها را عبور میدهند. بنابراین میتوان با استفاده از فیلترهای مختلف هر قسمتی از محدوده طول موجهای 290 الی 1200 نانومتر را انتخاب و در جهت اهـداف درمانی بکار برد. بدنی ترتیب با داشتن یک دستگاه مولد امکان دستیابی به طـول موجهای متعدد از طـریق فیلتر کردن نور خروجی فـراهم میگردد.
عرض پالس در IPL :
با توجه به مفاد ارائه شده در مورد TRT، میبایست عرض پالس نیز در IPL قابل تنظیم باشد، تا بتوان به اهداف درمانی مورد نظر دست یافت. عرض پالس در IPL های حرفه ای از 3 تا 400 میلی ثانیه با فرکانس تا یک هرتز قابل تنظیم است. همچنین پالس خروجی آنها در مدهای نرمال و Burst قابل تابش میباشد.
سیستمهای Skin Cooling:
نور تابیده شده به بافت ممکن است علاوه بر بافت هدف در بافتهای غیر هدف نیز جذب و موجب آسیب بافتی گردد. به طور مثال در انجام Hair Removal ممکن است افزایش حرارت در اپیدرم موجب قرمزی و بعضاً تاول در سطح پوست موضع درمان گردد.
هر چند انتخاب طول موج مناسب و تنظیم عرض پالس بر اساس TRT بافت هدف و غیر هدف، تأثیر اساس در کاهش آسیب بافتهای مجاور و غیر هدف دارد لیکن استفاده از Cooling و خنک کردن بافت میتواند تأثیر بسزایی در کیفیت درمان و به خصوص کاهش آسیب بافتهای غیر هدف داشته باشد.
مزایای سیستمهای Cooling عبارتند از:
- امکان کم کردن تعداد و فواصل جلسات درمانی.
- ایمنی و اطمینان عملکرد در انواع تایپهای مختلف پوست.
- کاهش درد در حین درمان و عدم نیاز به بی حسی موضعی.
- امکان اعمال انرژیهای بالاتر و لذا درمان مؤثرتر به دلیل خنک شدن بافت.
عمل خنک کردن را میتوان قبل از تابش، همزمان با تابش، یا بعد از تابش انجام داد.
- یادآوری این که خنک کنندگی بیش از حد بافت خود موجب صدمات بافتی میگردد و لذا باید در استفاده از سیستمهای Cooling مورد توجه قرار گیرد.
سیستمهای Cooling به طور معمول به سه شکل زیر استفاده میشوند:
- Cold air convection: هدایت هوای سرد شده (تا 30 – درجه سانتیگراد) به سمت موضع درمان.
- Contact Cooling: تماس دادن هندپیس خنک شده بوسیله مایع سیر کوله یا مواردی چون ICE- Pack به موضع درمان.
- Cryogen sprays (dynamic) cooling: اسپری گاز یخ زده به موضع درمان قبل از تابش نور که مؤثرترین روش خنک کردن بافت میباشد.
نکته: برخی از IPL ها دارای سیستم Skin Cooling داخلی هستند.
انواع IPL:
IPL ها علیرغم فراز و فرود تکنولوژیهای دیگر، همچنان در حوزه پوست و زیبایی حضوری قدرتمند و ایمن با نتایج روشن دارند . این امر موجب گسترش تولیدات سازندگان برای تأمین نیاز بازار و توجه بیشتر طراحان به افزایش کارایی، قابلیتها و کیفیت درمانی آنها و نیز User friendly نمودن بیشتر آنها در انواع جدید شده است. به همین دلیل در سالهای اخیر IPL ها با نامهای مختلفی چون CPL، VPL، RPL، I2PL و غیره به بازار ارائه میشوند که ساختار کلی، کاربردها و مکانیسم عمل همه آنها یکی است. لیکن تغییراتی در جهت افزایش کیفیت برخی درمانها، کاهش عوارض جانبی و User friendly شدن آنها صورت پذیرفته است.
بنابراین یادآوری این نکته ضروری است که تقریباً همه سازندگان مطرح IPL ها تغییرات یاد شده را در محصولات جدید خود اعمال میکنند لیکن برخی از آنها محصولات جدید خود را با نام جدید و مطابق با تغییر اعمال شده و برخی دیگر بدون تغییر نام، با همان نام IPL به بازار ارائه میکنند. به جهت درک بهتر این موضوع در ذیل به برخی از آنها اشاره میگردد:
(VPL) Variable pulsed light:
در IPL های نسل اول عرض پالس و فرکانس قابل تنظیم نبود، لذا برخی از سازندگان IPL ها، محصولات جدید خود را، که قابلیت تنظیم (Variable) عرض پالس و فرکانس را داشتند، با نام VPL به بازار معرفی کردند. این قابلیت نقش بسیار موثری در کاهش اثرات جانبی و آسیب بافتهای غیر هدف و نیز افزایش ایمنی و کیفیت درمانها دارد و تقریباً همه IPL های جدید دارای این قابلیت میباشند.
(CIPL) Cooling intelligent pulsed Light:
در این IPL میزان حرارت بافت موضع درمان توسط یک سنسور، که با سطح پوست موضع درمان در تماس است، سنجیده میشود و تا زمانی که دما به میزان مورد نظر (میزان تنظیم شده به وسیله کاربر) نرسیده باشد اجازه Shot نمودن را نمیدهد به همین دلیل برخی سازندگان که این قابلیت را در سیستمهای خود اضافه نمودند آن را با
نام Cooling intelligent pulsed Light به بازار ارائه دادند.
(RPL) Rotation pulsed light:
همانگونه گفته شد در IPL ها برای تدارک هر محدوده از طول موجهای نور از یک فیلتر CUT- Off ویژه استفاده میشود؛ لذا بسته به درمان مورد نظر و طول موج مورد نیاز فیلتر مربوط به آن در هندپیس قرار میگیرد. هندپیس RPL ها طوری ساخته شده که برای تعویض فیلتر نیازی به در آوردن فیلتر و قرار دادن فیلتر بعدی نیست بلکه در هندپیس آن دو فیلتر جای داده شده و اپراتور میتواند با چرخاندن یا کشیدن یک اهرم هر کدام از آنها را به دلخواه در مقابل لامپ زنون قرار دهد(Rotation).
: I2PL
در IPLها به طور مثال؛ وقتی از فیلتر Cut- Off 590 نانومتر استفاده میشود همه طول موجهای پایینتر از 590 نانومتر فیلتر میشوند (عبور نمیکنند) ولی همه طول موجهای بالاتر از آن عبور میکنند. بنابراین اثرات جانبی عبور طول موجهای مادون قرمز، که لازم نیستند، تقریباً اجتناب ناپذیر بوده و بایستی در کنترل درمان مد نظر قرار گیرند.
I2PLها دارای دو فیلتر Cut- Off در هندپیس خود هستند. (یکی برای فیلتر نمودن طول موجهای پایینتر از محدوده مورد نظر و دیگری برای فیلتر نمودن طول موجهای بالاتر از محدوده مورد نظر). بنابراین محدوده طول موجی دقیقتری را تدارک دیده و بدین ترتیب درمانی مطمئنتر با عوارض کمتر و کیفیت بالاتر را امکان پذیر میسازند.
کاربردهای درمانی IPL:
میتوان درمانهای IPL ها را در پنج گروه زیر دسته بندی نمود:
- Hair Removal
- Skin Rejuvenation
- Active Acne
- Vascular
- Psoriasis and Vitiligo
IPL ها ضمن موفقیت بالا در درمان،دارای عملکردی ایمن،نتایج روشن و طولانی مدت و قیمت مناسب نسبت به لیزرها هستند . به همین دلیل امروزه IPL ها در انجام موفقHair Removal از جایگاه ویژه ای برخوردارند.
مکانیسم عمل در Hair Removal:
با توجه به مطالب ارائه شده در بخش برهمکنش نور و بافت و مکانیسم عمل کلی IPL ها، کروموفور هدف در انجام Hair Removal، ملانین موجود در ساقه مو است که با جذب بخش اعظم انرژی طول موجهای 590 الی 1200 نانومتر، گرم شده و با انتقال گرما به سلولهای Stem موجود در فولیکول مو موجب تخریب آن میگردد. همچنین بخشی از انرژی نیز، که در درم نفوذ میکند، به دلیل وجود ملانین تغلیظ شده در پیاز مو، جذب آن میگردد.
البته ضروریست بدانیم که موفقیت Hair Removal با IPL ها و لیزرها به چهار عامل زیر نیز بستگی دارد:
v Hair Color | v Skin Type | v Hair Thickness | v Number of treatments |
بر این اساس، موهای روشن با پوست تیره نیاز به تعداد بالای جلسات درمانی داشته و میزان موفقیت درمان در آنها کمتر است و بهترین کاندید برای انجام Hair Removal، بیماران با پوست روشن با موهای تیره و ضخیم هستند. همچنین، درمان موهای ظریف نسبت به موهای درشت آسانتر است.
نکته مهم:
به طور کلی IPL ها از نظر هندپیس در دو نوع ساخته میشوند:
- Contact IPL
- Non- Contact IPL
در نوع Contact، در حقیقت نور از طریق یک منشور به پوست منتقل میشود. در این نوع IPL باید موهای موضع تحت درمان همان روز Shave شوند و برای درمان از ژل به عنوان واسط بین پوست و منشور استفاده گردد. چون احتمال هدر رفتن انرژی در این نوع IPL کمتر است پس احتمال تخریب حرارتی پوست بیشتر بوده و بهتر است با انرژی پایینتری نسبت به دستگاه های NON- Contact اقدام به درمان نمود.
در نوع Non- Contact در واقع فاصله ای بین فیلتر و پوست وجود دارد و فیلتر در حین درمان بسیار گرم میشود و باید از تماس فیلتر با پوست پرهیز گردد. این نوع IPL نیاز به ژل ندارد و موها باید بین 1 تا 2 میلی متر از پوست بیرون باشند تا بتوانند انرژی حرارتی را به فولیکول منتقل نمایند. در این روش از بیمار خواسته میشود که چند روز قبل از درمان با IPL اقدام به Shave موضع نماید.
توصیه های عمومی:
- قبل از شروع درمان حتماً موضع را پاک کنید. وجود کرمهای آرایشی و ضد آفتاب، حتی تعریق و آلودگی ممکن است موجب سوختگی پوست شود.
- بدلیل انعکاس نور و خطر آسیب زدن به چشم سعی کنید سطوح صیقلی و براق را از اتاق IPL خارج کنید.
- هم برای خود و هم برای بیمار از عینکهای محافظتی استفاده کنید.
- اگر سیستم دارای Cooling داخلی است از آن برای خنک کردن موضع درمان استفاده کنید در غیر اینصورت میتوانید با استفاده از روشهای دیگر Cooling
(مانند استفاده از Ice- Pack) نسبت به خنک کردن محل درمان اقدام کنید. بدیهی است استفاده از Cooling عوارض جانبی درمان را کاهش داده و کیفیت درمان را افزایش خواهد داد.
- توان دستگاه را بر حسب نوع پوست و رنگ موی بیمار تنظیم کنید دقت کنید هیچ وقت در مرحله اول از توانهای بالا استفاده نکنید ضمناً اگر دستگاه دارای سیستم اتوماتیک تنظیم توان است میتوانید از آن بهره ببرید. در هر جلسه درمانی بر اساس واکنش بیمار در جلسه گذشته میتوان به تدریج انرژی مورد استفاده را افزایش داد.
- پنجره (Spot Size) متناسب با موضع درمان را انتخاب و در هندپیس نصب نمایید.
- دقت کنید فیلتر هندپیس در IPL های non-Contact با پوست موضع درمان تماس پیدا نکند زیرا ممکن است موجب سوختن و تاول شود.
- پس از تابش چند ثانیه صبر کنید و سپس عکسالعمل پوست موضع درمان را بررسی کنید یک قرمزی کم رنگ در موضع طبیعی است ولی اگر قرمزی شدید در ناحیه ایجاد شد سریعاً به درمان فیزیولوژیکی مانند اسپریهای ترمیمی بپردازید و توان دستگاه را کاهش دهید و اگر شدیدتر شد یک لایه پماد زینک اکساید روی موضع درمان بگذارید.
- معمولاً تعداد جلسات درمان بین 6 تا 10 جلسه و فواصل آن 4 الی 6 هفته است.
- پس از اتمام درمان، مقداری پماد یا ژل ترمیمی و نرم کننده روی موضع استفاده نمایید.
- مهمترین نکته در درمان موهای زائد این است که باید برای بیمار توضیح داد که تاکنون هیچ روش قطعی برای رفع قطعی موهای زائد وجود ندارد و در نهایت جلسات درمانی حدود 10% موها باقی خواهد ماند. ضمناً هر سال پس از اتمام جلسات درمانی برگشت 10% موهای درمان شده وجود دارد. پس لازم است بیمار سالانه به طور منظم تحت یک یا دو جلسه درمانی قرار گیرد.
- مصرف ضد آفتاب در روزهای بعد از درمان با IPL ضروری است.
تحت شرایط طبیعی زندگی، مواردی چون افزایش سن، تابش آفتاب، شرایط آب و هوا، استرسهای عصبی و غیره بر سلامتی، زیبایی و شادابی پوست تأثیر گذاشته و علایم و عوارض مختلفی را به همراه خواهد داشت.
این علایم و عوارض فرد را مسنتر نشان داده و زیبایی وی را تحت تأثیر قرار میدهند. به همین دلیل بسیاری از تکنولوژیهایی که در پیشگیری از این فرآیند مـوثرند با عنوان تجهیزات Skin Rejuvenation به بازار معـرفی میشوند و از این دست میتوان به لیزرها و IPL ها اشاره کرد.
مکانیسم عمل در Skin Rejuvenation:
دیدگاه اولیه ای در خصوص استفاده از روشهای Non-ablative در Rejuvenation وجود دارد. این دیدگاه معتقد است که تخریب حرارتی که بوسیله حرارت ایجاد شده از نور در فیبرهای کلاژن اتفاق میافتد موجب ایجاد فرآیند التهابی و بدنبال آن انقباض الیاف کلاژن میشود.
از طرفی تئوری جدیدی معتقد است: بخشی از انرژی نور که در پوست نفوذ میکند باعث ایجاد تبادلات شیمیایی، شکل گیری Oxygen peroxide در میتوکندری ها و ROS (Radial oxygen singlet) در داخل و بیرون سلولها میگردد. این تبادلات شیمیایی باعث از بین رفتن کلاژن های کهنه و ساخت کلاژن های جدید (Collagen remodeling) گشته و نیز موجب تحریک تولید فیبرولاست ها میگردد. بدیهی است این مکانیسم میتواند در از بین بردن Wrinkle ها و علایم و عوارض مربوط به کلاژن بافتی موثر واقع شود. شایان ذکر است میزان بالای ROS در سلولها اثر سیتوتوکسیک دارد و باید در درمان مورد توجه قرار گیرد.
مکانیسم دیگری که باید در درمانهای Skin Rejuvenation مد نظر قرار گیرد این است که پس از هر بار تابش طول موجهای 590 الی 1200 نانومتر به پوست، میزان MMP(Matrix Metal Proteins) تا حدود 80% در موضع تابش افزایش و میزان (Transforming Grow Factor) در فیبرو بلاست ها کاهش مییابد.
مکانیسم فوق نیز میتواند در کوچک سازی سایز اسکارها و درمان Keloids و Stretch Mark ها موثر باشد.
¬ شایان ذکر است که IPL ها در انجام Skin Rejuvenation به صورت Non- ablative عمل میکنند و لذا در مقایسه با روشهای Ablative به جلسات درمانی بیشتری نیاز دارند.
توصیه های عمومی:
- فیلتر مورد نظر (معمولاً 590 نانومتر) را روی هندپیس قرار دهید.
- موضع درمان را با بکار بردن Cooling سرد کنید این کار اجازه میدهد بدون نگرانی از بروز عوارض جانبی چون تاولهای کوچک، توانهای بالاتری را بکار ببرید و بیمار نیز احساس خوبی در حین درمان داشته باشد.
- دستگاه را روشن و پارامترهای مورد نظر را بر اساس تشخیص پزشکی خودتان و نیز نوع پوست بیمار تنظیم کنید.
- پنجره (Spot size) مورد نظر را بر حسب اندازه موضع درمان انتخاب و روی هندپیس نصب کنید.
- پس از تابش صبر کنید و عکسالعمل پوست موضع درمان را بررسی و سپس همانند پروتکل Hair Removal عمل کنید.
- تعداد جلسات درمان لازم بین 3 تا 8 و فواصل آنها معمولاً 15 الی 20 روز است.
- در پایان درمان یک محصول Cooling و Smoothing را روی پوست بمالید بعد از 24 ساعت یک گرم Anti aging نیز اضافه کنید.
- مصرف ضد آفتاب در روزهای بعد از درمان با IPL ضروری است.
Vascular Lesions:
Pigmented Lesions ها را در پوست و زیبایی باید در دو گروه دسته بندی و درمان نمود گروهی مانند Brown spots یا لکه های قهوه ای، که از تجمع ملانین حاصل میشوند، و گروهی مانند Coupe rose, broken capillaries که بدلیل پارگی مویرگهای زیر پوست، تجمع ملانوسیت ها و شرایط غیر طبیعی مویرگهای خونی سطح پوست حاصل میشوند و رنگ آنها معمولاً قرمز روشن تا قرمز تیره است. در واقع منظور از درمانهای Vascular، درمان Pigmentation های حاصل از پدیده های عروقی و نیز عروق قرمز رنگ سطحی پوست است که به شکلهای مختلف در نواحی مختلف بدن ایجاد میشوند.
مکانیسم عمل در درمانهای Vascular:
کروموفور هدف در این درمانها هموگلوبین واکسی هموگلوبین موجود در مویرگهاست که با جذب طول موجهای 520 الی 1200 نانومتر گرم شده و موجب کلاپس مویرگها و عروق معیوب میگردد بدون این که به بافتهای مجاور آسیبی وارد گردد.
¬ شایان ذکر است که IPL ها صرفاً برای درمانهای Vascular عروق کوچک و سطحی پوست مناسب اند.
توصیه های عمومی:
- همانند پروتکلهای قبلی، فیلتر مورد نظر را بر حسب بیماری در هندپیس قرار داده و موضع درمان را خنک کنید.
- دستگاه را روشن و توان را در محدوده مورد نظر تنظیم و پنجره (Spot Size) مناسب را در هندپیس قرار دهید.
- پس از تابش نیز همانند پروتکلهای قبل عمل کنید.
- تعداد جلسات درمان به طور معمول 3 جلسه هر دو الی سه هفته یک بار برای صورت و 6 جلسه هر دو الی سه هفته یک بار برای رانهاست.
- در پایان درمان میتوانید روی موضع درمان کرمهای حاوی زینک اکساید استفاده کنید.
- مصرف ضد آفتاب در روزهای بعد از درمان با IPL ضروری است.
Active Acne:
هر چند درمانهای دارویی سیستمیک در درمان آکنه فعال موثر است لیکن عوارض جانبی این گونه درمانها موجب میشود که تجویز مادامالعمر آنها برای بیماران امکانپذیر نباشد؛ لذا تحت چنین شرایطی IPL ها با ارائه درمانی ایمن و تقریباً بدون عوارض جانبی برای درمان آکنه فعال، در این حوزه نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند و در نوع خود، بین درمانهای حاضر در بازار، قابل قبولتر و موفقتر به نظر میرسند.
مکانیسم عمل IPL در Active Acne:
طول موجهای 390 الی 500 نانومتر دارای اثرات آنتی باکتریال هستند بنابراین میتوانند با نفوذ در آکنه و تولید ROS موجب تخریب باکتریهای مولد آکنه شوند. همچنین نور نفوذ یافته موجب تحریک مکانیسم Cytokine در بافت آکنه و در نتیجه تحریک سیستم ایمنی میگردد که نقش موثری در بهبود التهابات حاصل از آکنه در پوست موضع درمان دارد مکانیسم فوق در درمان آکنه های فعال غیر کیستیک میتواند بسیار موثر باشد.
توصیه های عمومی:
- همانند پروتکلهای قبلی، فیلتر مورد نظر (معمولاً 310 الی 590 نانومتر) را بر حسب بیماری در هندپیس قرار داده و موضع درمان خنک کنید.
- دستگاه را روشن و توان را در محدوده مورد نظر تنظیم و پنجره (Spot size) مناسب را در هندپیس قرار دهید.
- پس از تابش نیز همانند پروتکلهای قبل عمل کنید.
- تعداد جلسات درمانی معمولاً 10 الی 12 جلسه با فواصل یک الی دو هفته می باشد.
- در پایان داروی مورد نیاز را بر حسب بیمار تجویز کنید.
- میتوان جهت افزایش تأثیر درمانی از درمانهای موازی مانند ژلهای شستشو دهنده و کرمهای روز استفاده کرد ولی نکته قابل ملاحظه این است که داروهای حاوی رتینوئید موضعی حتماً باید از یک هفته قبل تا 1 هفته بعد از IPL قطع شوند.
- مصرف ضد آفتاب در روزهای بعد از درمان با IPL ضروری است.
Psoriasis and Vitiligo:
Psoriasis یک بیماری است که پوست و مفاصل را در گیر میکند معمولاً پلاکهای پوسته دار قرمز در سطح بدن ایجاد میکند که پلاکهای پسوریاتیک نامیده میشوند
این پلاکها نواحی ملتهب با ضایعه بیش از حد پوست است که منجر به پوسته ریزی و ایجاد ظاهر سفید تا نفره ای میشود. این پلاکها بیشتر در نواحی آرنج و زانو اتفاق میافتد اما در پوست سر و نواحی تناسلی هم قابل مشاهده است. برخلاف اگزماها، پلاکهای پسوریازیس بیشتر در نواحی اکستنسور مفاصل قابل رویت هستند. این بیماری علاج پذیر (Curable) نیست ولی درمان پذیر است ولی درمان بیماران بر اساس آزمـون و خـطا (Trial & Error) انجـام
میشود و شامل درمانهای موضعی، درمان سیستمیک، نور درمانی، Photo Chemtherapy و استفاده از IPL است.
مکانیسم عمل:
طول موجهای 295 الی 450 نانومتر موجب تبادلات شیمیایی شدیدی در پوست میگردد که در نرمال سازی عملکرد سلولها موثر است. این مکانیسم در پسوریازیس موجب عدم تکثیر سریع سلولها و در نتیجه رفتار نرمال آنها میگردد و در ویتیلیگو با تقویت ایجاد رنگ طبیعی پوست، موجب از بین رفتن لکه های سفید میگردد.
نکات کلی و قابل توجه در درمان با IPL ها:
عوارض جانبی احتمالی IPL: عوارض احتمالی بر حسب بیمار و موضع درمان متفاوتند لیکن به طور کلی شامل موارد زیر است:
- درد در حین درمان.
- صورتی شدن رنگ پوست و درد خفیف آن در ناحیه درمان بلافاصله بعد از درمان.
- احساس آفتاب سوختگی خفیف (Redness, peeling, swelling) که ممکن است تا چند روز بعد از درمان ادامه داشته باشد.
- احتمال جذب بالای انرژی توسط پیگمانته ها و بروز تاول.
- احتمال آسیب سلولهای پیگمانته (ملانوسیت ها) و بروز لکه های تیره یا روشن که معمولاً قابل درمان بوده و ظرف چند ماه بعد بر طرف میگردد ولی در صورت بروز Hyper Pigmentation احتمال دائمی شدن ضایعات زیاد است.
- احتمال از دست رفتن موها در ناحیه درمان.
- احتمال کبودی تقریباً در 10% بیماران.
شایان ذکر است در صورت رعایت پروتکل درمانی و تنظیم دقیق پارامترها احتمال بروز عوارض جانبی کاهش مییابد.
نواحی درمان با IPL: IPL ها میتوانند در همه نواحی بدن از جمله صورت، گردن، سینه و دست و رانها استفاده شوند.
موارد منع استفاده از IPL:
v Conneetive tissue diseade | v Herpes in the face |
v Autoimmune disordera | v Cancers |
v Pergnant women | v Acute infections |
v Recebtky Sun- tanned skin | v Metabolic Pigmentations |
v Oral Retinoid within previous6-12 months (Accutane/ Racutane) | |
v Active Acne cysts / large pustules or highly activerosacea |
مراقبتهای لازم در درمان با IPL:
از 48 ساعت قبل تا 48 ساعت بعد از درمان، از دارو و مواد Photosensitive استفاده نشود (مانند هیدروکینون یا AHA یا رتینوئید موضعی)
- قبل از درمان از کرمهای اسیدی مانند کرم زگیل استفاده نشود.
- از دو هفته قبل تا دو هفته بعد از درمان، از حمام آفتاب یا استفاده از سولاریوم، که موجب تحریک ملانوسیت ها میگردد، اجتناب شود.
- از 48 ساعت قبل تا 48 ساعت بعد از درمان از حمام داغ (Bubble bath) اجتناب شود.
- از یک هفته قبل از درمان، از مصرف آسپرین، ضد التهابهای غیر استروئیدی و ویتامین E با دوز بالا خود داری شود. (آنها موضع درمان را پر خون و کبود میکنند).
- در حین درمان چشمهای بیمار را با پوشش مناسب از نور محافظت نمایید.
- از شش ساعت قبل تا شش ساعت بعد از درمان، مشروبات الکلی نباید مصرف شوند.
- تا 24 ساعت بعد از درمان، نباید در موضع درمان از صابون استفاده نمود.
- برای حفظ طولانی مدت نتایج درمان، بیماران باید همیشه از سیگار و تختهای برنزه (سولاریوم) اجتناب کنند.
- اگر بیماری دارای هر گونه مشکل پوست بوده یا تحت درمان با آنتیبیوتیک، ویتامین A، K یا هر گونه مواد Sun-Tan است و یا سابقه حساسیت به نور خورشید را مطرح میکند. قبل از شروع درمان یک مشاوره کامل پزشکی انجام دهید.
- موضع درمان را به دقت بررسی کنید تا در لایه های زیرین پوست آسیبی نباشد، نوع پوست را ارزیابی کنید و میزان برنزه بودن آن را تعیین کنید.
- قبل از شروع درمان، باید هر گونه Mekeup روی موضع درمان را پاک کنید.
نکات کلی:
- پس از درمان با IPL ممکن است قرمزی مختصری محل یا اطراف موضع درمانی ایجاد شود که پس از چند ساعت بر طرف میشود.
- در حین عمل، هم کاربران و هم بیمار باید از عینک ایمنی استفاده نمایند.
- مدت هر جلسه درمانی بر حسب نوع و اندازه ناحیه درمان 20 الی 45 دقیقه میباشد.
- پس از انجام Skin Reuuvenation با IPL، نتایج قابل انتظار عبارتند از صافتر شدن پوست، کاهش Wrinkle ها بسته شدن منافذ، حذف Sun spot ها، redness، Dilated capillaries و نیز بهبود Rosecea که معمولاً این نتایج پس از 3 الی 4 جلسه درمان قابل مشاهده خواهند بود.
- اغلب بیماران میتوانند بعد از درمان به فعالیت طبیعی و اجتماعی خود بپردازند.
- ولی پس از درمان پیگمانته های قهوه ای، ممکن است آنها تیره تر شوند پس از یک هفته کاهش خواهد یافت.
- ایمن بودن IPL تراپی در دوره حاملگی، Breastfeeding و در سنین زیر 18 سال مورد مطالعه قرار نگرفته است.
- رنگ صورتی پوست پس از درمان Vascular معمولاً ظرف 24 ساعت از بین میرود.
- پالسهای IPL مانند یک نوار گرم لاستیکی که روی پوست قرار میگیرد احساس میشوند لیکن برخی از بیماران ممکن است درد خفیفی احساس کنند.
- انجام درمان Maintenance هر شش ماه یک بار، موجب تثبیت نتایج درمان خواهد شد.
- در پایان هر روز کاری حتماً دستگاه را خاموش کنید.